Dù nằm đó hơn 2.000 năm, sau khi mất vào ngày 10 tháng 9 năm 210 trước Công nguyên (CN), ngôi mộ được cho là nắm giữ mọi câu trả lời về những bí mật chưa có lời đáp của lịch sử.
Nhưng cho đến nay vẫn chưa có người hiện đại nào từng quan sát được bên trong nơi này vì điều đó phụ thuộc vào điều kiện trình độ khoa học.
Khi chết, Tần Thủy Hoàng được chôn trong một lăng mộ phức tạp nhất từng được xây dựng ở Trung Quốc. Nằm ở phía bắc núi Ly Sơn, tỉnh Thiểm Tây, nó là một khối kiến trúc chìm dưới đất đầy phức tạp, chứa mọi thứ hoàng đế cần cho “cuộc sống” sau khi chết.
Quá trình phát hiện lăng mộ Tần Thủy Hoàng
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng là kỳ quan vĩ đại dưới lòng đất. Nơi đây tuy chôn giấu một kho báu khổng lổ nhưng vẫn còn nguyên vẹn, chưa từng có dấu vết xâm phạm suốt 2.000 năm qua. Lăng mộ được xây dựng ở phía bắc núi Ly Sơn, thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây, Trung Quốc.
Tổng thể kiến trúc của lăng mộ do Tể tướng Lý Tư (284 TCN - 208 TCN), cánh tay phải đắc lực của Tần Thủy Hoàng phụ trách thiết kế, đồng thời được giám sát xây dựng hết sức nghiêm ngặt dưới sự quản lý của tướng quân Chương Hàm. Lăng mộ khởi công xây dựng từ năm 246 TCN nhưng mãi đến năm Tần thứ hai (năm 208 TCN) - tức là 38 năm sau, mới hoàn thành.
Theo cuốn "Sử ký Tần Thủy Hoàng" (tập 6, biên soạn và xuất bản bởi Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc), ước tính đã có khoảng hơn 720.000 nông dân và binh lính tham gia vào xây dựng lăng mộ vua Tần, gấp 8 lần số người đã xây dựng Kim tự tháp Kheops!
Theo các số liệu liên quan đăng trên Cổng thông tin điện tử chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, Tần Lăng cao xấp xỉ 40 mét. Cách bố trí bên trong giống như kinh đô Hàm Dương, chia thành nội thành và ngoại thành, nội thành có chu vi khoảng 2,5km và thành ngoài có chu vi khoảng 6,3km.
Hố chôn chiến binh đất nung và hố chôn ngựa nằm ở phía đông của lăng. Năm 1974, bốn hố chôn đã được khai quật với tổng diện tích hơn 25.000 mét vuông.
Tính đến năm 1974, chỉ một vài đường hầm dẫn vào "nội thành" của ngôi mộ được khai quật.
Phần còn lại – trung tâm lăng mộ, cho tới ngày nay vẫn còn nguyên vẹn và được chính phủ bảo vệ nghiêm ngặt. Vậy lý do vì đâu?
Kinh đô "không dành cho người sống"
Trong cuốn "Tần Vương sử ký" của Thái sử lệnh nhà Hán - Tư Mã Thiên (145 TCN – 86 TCN) có ghi chép rất chi tiết về Tần Lăng, trong đó có một đoạn khiến người ta không khỏi tò mò: "Xuyên tam tuyền, hạ đồng nhi trí cung quan bách quan kì khí trân quái tỉ tàng mãn chi, lệnh tượng tố ky nỗ thì, hữu sở xuyên cận giả triếp xạ tri."
Trước hết, "xuyên tam tuyền", tạm hiểu là "vượt qua ba con suối", miêu tả độ sâu của lăng tẩm dưới lòng đất.
Theo dữ liệu được công bố bởi bộ Văn hóa Trung Quốc, độ dày lên 76m của lớp đất bao phủ Tần Lăng khiến chi phí khai quật sau này lên tới 60 tỷ nhân dân tệ.
Ghi chép cũng phần nào cho thấy số lượng bảo vật giá trị được cất giấu sâu bên trong lăng Thủy Hoàng đế. Thế nhưng, cụm "hữu sở xuyên cận giả triếp xạ tri" lại có ý chỉ đây là nơi bất khả xâm phạm, kho báu bên trong là những bảo vật không thể khai quật được.
Thật vậy, các nhà khảo cổ trong quá trình khai thác hố binh mã đã phát hiện ra một điều vô cùng quan trọng: Những chiến binh và ngựa đất nung ban đầu vốn có màu sơn rực rỡ nhưng chính việc họ khai quật chúng lên khỏi lòng đất đã làm cho chúng bị oxy hóa, mất đi màu sắc vốn có và trở thành tượng màu nâu như ta thấy ngày nay.
Trong cuốn "Sử ký", Tư Mã Thiên có viết: "Dĩ thủy ngân vi bách xuyên giang hà đại hải" miêu tả phía sâu trong Tần Lăng là tồn tại hàng trăm nghìn ngọn núi và dòng sông thủy ngân, lưu động không ngừng như một vòng tuần hoàn không hồi kết. Thông tin này không chỉ có trong sử sách mà còn được kiểm chứng bởi những nhà khoa học Đức vào cuối thế kỷ trước.
Trong những năm 1980, các chuyên gia người Đức đã sử dụng công nghệ cộng hưởng từ (MRI) để quét khu vực Tần Lăng. Kết quả cho thấy nơi đây có hàm lượng thủy ngân cao gấp nhiều lần bình thường.
Lăng mộ Tần Thủy Hoàng cũng ghi nhận sự bất thường về nhiệt độ, tức là có thể cơ chế chống trộm bên trong vẫn đang hoạt động. Kết quả này được coi là một phát hiện lớn, giúp các nhà khoa học thêm phần chắc chắn vào giả thiết có thủy ngân tồn tại bên trong lăng mộ.
Thủy ngân là kim loại dễ bay hơi, dễ dàng tách thành những giọt nhỏ và phân tán rộng, đặc biệt là tốc độ bay hơi của thủy ngân sẽ tăng nhanh khi nhiệt độ và tốc độ gió tăng.
Mặc dù bản thân thủy ngân ít độc, nhưng khi bay hơi, các hợp chất và muối của nó rất độc, có thể gây tổn thương hệ thần kinh, tiêu hóa, hô hấp, hệ thống miễn dịch và thận, ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của người tiếp xúc.
Vì vậy, một câu hỏi lớn được đặt ra, một khu vực lớn chứa đầy thủy ngân như lăng Tần Thủy Hoàng khi khai quật sẽ gây ra hậu quả gì cho những khu vực xung quanh?
Đứng trước nguy cơ này, Cục Di sản văn hóa quốc gia Trung Quốc đã ban hành chỉ định: Dừng mọi kế hoạch khai quật vào lòng Tần Lăng, tiếp tục bảo vệ và giữ nguyên hiện trạng.
Hầu hết công việc khảo cổ ngày nay tại lăng mộ Tần Thủy Hoàng đều là khai quật cứu hộ, mục đích chủ yếu chỉ để bảo vệ các di tích văn hóa. Đến cuối thế kỷ 20, ý kiến không tiếp tục khai quật lăng mộ đã nhận được sự đồng thuận của cộng đồng khảo cổ quốc tế.
Sohu