Mũi Hảo Vọng: Con đường duy nhất tránh kênh đào Suez

Việc hàng loạt tàu hàng chuyển hướng quá mũi Hảo Vọng (The Cape of Good Hope) của Châu Phi nhằm tránh tắc đường tại kênh đào Suez đang khiến nhiều người chú ý lại tuyến đường biển từng sôi động nhất thế giới này.

Có lẽ ít người biết rằng tuyến đường biển qua mũi Hảo Vọng từng là khu vực hàng hải nhộn nhịp nhất thế giới trước khi kênh đào Suez được thành lập.

Do là tuyến đường biển duy nhất nối Châu Á với Châu Âu thời đó nên đây được coi là thiên đường của hải tặc và là nguồn cảm hứng lớn lao cho các bộ phim như "Cướp biển vùng Caribbean".

Truyền thuyết và sự nhầm lẫn

Năm 1692, chiếc tàu Hà Lan do Van Der Decken làm thuyền trưởng bị đắm và biến mất ở mũi Hảo Vọng không chút dấu vết. Từ đó về sau cứ mỗi lần giông bão nổi lên thì người ta đồn đại về một con tàu ma. Truyền thuyết cho rằng con thuyền bị một lời nguyền rủa phải lưu lạc trôi dạt giữa biển khơi mà không thể cập bến.

Chính những lời đồn này đã trở thành nguồn cảm hứng cho bộ phim "Cướp biển vùng Caribbean" khi họ lấy Mũi Hảo Vọng làm bối cảnh. Lời nguyền của con tàu đắm được cho là nguyên gốc của tàu Hà Lan bay trong phim. Vị thuyền trưởng nửa người nửa quái trên con tàu này cứ 10 năm thì mới được lên đất liền 1 ngày.
Mũi Hảo Vọng: Con đường duy nhất tránh kênh đào Suez
Đó là truyền thuyết, còn theo lịch sử thì Mũi Hảo Vọng nằm ở phía Nam bán đảo Cape Town được xem là điểm đánh dấu chia đôi Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương. Có nhiều người cho rằng đây là điểm cực nam của Châu Phi nhưng đó là sự nhầm lẫn lớn. Mũi cực nam là Agulhas nằm cách đó khoảng 150km.

Mũi Hảo Vọng nằm ở tọa độ: 34°21′23″vĩ nam, 18°29′ 15″kinh đông. Không nên nhầm lẫn nó với mũi Point bởi hai mũi đất này chỉ cách nhau khoảng 1 km nhưng chúng là các địa danh địa lý khác hẳn nhau.

Mũi Bão Táp

Năm 1486, nhà hàng hải nổi tiếng người Bồ Đào Nha Batorluomei Bird Diast vâng lệnh vua Ruo Ao đệ nhị, thống lĩnh một đoàn thuyền xuất phát từ Lisbon đi dọc theo bờ biển phía tây châu Phi với ý đồ có thể khám phá một con đường mới thông với "đất nước vàng" Ấn Độ.

Khi đến vùng phía nam Châu Phi thì đoàn thuyền phải trải qua gió bão rất lớn, hầu như mọi thành viên đều nghĩ rằng chuyến đi này họ sẽ phải chôn mình trong bụng cá. Bất ngờ thay một đợt sóng đã đẩy đoàn thuyền lên một mũi đất vô danh, qua đó tránh được cơn bão.

Sau khi sống sót, thuyền trưởng Diast và thuyền viên vui mừng đặt tên cho mũi đất này là Mũi Bão Táp để kỷ niệm về chuyến đi. Tất nhiên sau khi thoát chết, thuyền trưởng Diast cùng các thuyền viên chỉ dám men theo lối cũ trở về chứ không đủ can đảm bước tiếp.

Đoàn thuyền về đến Bồ Đào Nha và kể lại chuyến đi đầy bão táp cho quốc vương nghe. Thế nhưng nhà vua cho rằng nếu vượt qua được mũi Bão Táp để giao thương với vùng đất phương Đông giàu có thay vì phải đi đường bộ qua Trung Đông đầy sa mạc và được thống trị bởi Hồi giáo thì sẽ có rất nhiều tài phú. Bởi vậy ông đã cho đổi tên mũi đất này thành Mũi Hảo Vọng.

Nối liền Á-Âu

Năm 1497, một nhà thám hiểm Bồ Đào Nha khác là Da Gama dẫn một đoàn tàu vòng qua được mũi Hảo vọng thành công, đi vào Ấn Độ Dương và đến Calicut bên bờ nam Ấn Độ Dương.

Sau đó, họ mang về nhiều thứ quý giá như vàng, hương liệu tơ lụa từ Ấn Độ về Bồ Đào Nha.

Hàng loạt những phát hiện như việc đi qua mũi Hảo Vọng, phát hiện Châu Mỹ của Colombo năm 1492 và Magellan đi vòng quanh thế giới bằng đường biển vào năm 1519 được lịch sử gọi là "Những phát kiến địa lý".

Chính những phát hiện này đã mở rộng tầm nhìn của người Châu Âu, ảnh hưởng lớn đến chính trị, kinh tế, văn hóa. Thuyết trái đất hình tròn được chứng minh, giao thương được đẩy mạnh và 2 nền văn hóa Á-Âu giao thoa mạnh hơn.

Trước khi kênh đào Suez được xây dựng năm 1869, mũi Hảo vọng là con đường lưu thông duy nhất trên biển giữa châu Âu và châu Á.

Tuy nhiên, ngay cả khi kênh đào Suez được xây dựng thì vẫn có một lượng lớn tàu đi qua mũi Hảo Vọng. Nguyên nhân chính là kênh đào Suez khá nhỏ nên chỉ có tàu cỡ vừa đi qua được, còn hầu hết các tàu cỡ lớn phải vòng qua phía nam Châu Phi.
Mũi Hảo Vọng: Con đường duy nhất tránh kênh đào Suez
Đặc biệt, sau cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967, kênh đào Suez bị ngừng lưu thông 9 năm. Tầm quan trọng của tuyến đường qua mũi Hảo vọng càng rõ rệt.

Sau khi kênh đào Suez lưu thông trở lại, mũi Hảo Vọng vẫn là một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới. Hàng năm, khoảng 40.000 tàu bè qua lại mũi Hảo vọng, trong đó, một nửa là tàu nhập khẩu xăng dầu Tây Âu, 1/4 là tàu của Mỹ.

Tuyến đường vòng qua phía nam Châu Phi tuy quan trọng lại là vùng biển khá nguy hiểm. Do giáp ranh Châu Phi nghèo đói nên nạn hải tặc hoành hành khá dữ dội.

Hơn nữa, vùng biển nơi đây có nhiều bão táp, gió lớn cùng đá ngầm, tạo nên vô số khó khăn cho thuyền bè qua lại. Bởi vậy những thuyền chở hàng nhỏ mặc kẹt tại kênh đào Suez hiện nay sẽ phải suy nghĩ rất kỹ trước khi tốn thêm 2 tuần kéo dài quãng đường vòng qua mũi Hảo Vọng.

"Quán trọ đại dương"

Ngoài việc là tuyến đường huyết mạch nối liền Á-Âu, mũi Hảo Vọng còn là địa điểm du lịch khá nổi tiếng. Thành phố Cape Town nằm ở mạn Bắc mũi Hảo Vọng là địa điểm du lịch cũng như bến cảng nổi tiếng của Nam Phi.

Năm 1652, công ty Đông Ấn Hà Lan đã xây dựng cứ điểm thực dân đầu tiên tại đây, đặt nền móng cơ sở cho thành phố. Sau đó một thời gian, thực dân Anh - Hà Lan không ngừng mở rộng các cơ sở vào sâu trong lục địa Nam Phi. Nhờ đó các thành phố này giữ lại được hầu hết các công trình kiến trúc từ thế kỷ 17, từ đài thiên văn, kịch trường, vườn hoa cho đến bảo tàng.

Thành phố cảng Cape Town nằm dựa lưng vào núi Yi Tebuer, tạo nên một khung cảnh du lịch đầy nắng và gió cho các du khách. Nằm gần đó là vịnh Tebuer nới có bến cảng sầm uất, vốn là địa điểm bổ sung nhu yếu phẩm hay tu sửa cho các thuyền bè qua lại mũi Hảo Vọng.

Vào thời kỳ đỉnh cao, Cape Town từng được gọi là "Quán trọ của đại dương" do là nơi tiếp liệu chính cho tuyến đường biển sôi động bậc nhất thế giới khi đó.