Covid-19 biến chủng thành ba dòng khác biệt khi lây lan ra toàn cầu

Bằng việc nghiên cứu sơ đồ gene của virus SARS-CoV-2 hay có tên khác Covid-19 lấy từ mẫu bệnh phẩm của các case nhiễm nCoV trên toàn cầu, các chuyên gia di truyền học virus thuộc Đại học Cambridge (Anh Quốc) đã có một vài kết luận sơ khởi như sau về hiện trạng các dòng biến chủng của coronavirus đang lây lan trên toàn cầu.

Báo cáo khoa học này đã được đăng trên Tạp chí Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (Proceedings of the National Academy of Sciences – PNAS). Xem: Phylogenetic network analysis of SARS-CoV-2 genomes

Sau khi phân tích 160 mẫu di truyền hoàn chỉnh đầu tiên lấy từ bệnh phẩm, họ đã thấy rằng biến chủng nCoV gần với loài coronavirus được tìm thấy ở dơi lại xuất hiện ở các bệnh nhân tại Mỹ và Australia nhiều hơn, chứ không phải tại Vũ Hán.

Ts. Peter Forster, một nhà di truyền học hàng đầu của Đại Học Cambridge và là người đứng đầu nghiên cứu này, cho biết: "Có quá nhiều biến chủng xuất hiện nhanh chóng để lần theo dấu vết chặt chẽ của cây phả hệ virus Covid-19. Chúng tôi đã dùng thuật toán algorithm kiểu lưới để hình dung tất cả các phân nhánh có vẻ hợp lý và tương tự nhau.

Các kỹ thuật này phần lớn được dùng để vẽ bản đồ những đợt di cư của nhiều nhóm dân cư người tiền sử khi họ rời khỏi châu Phi, thông qua kiểu gene DNA.

Đây là một trong những lần đầu tiên chúng được sử dụng để lần theo dấu vết của một con coronavirus như Covid-19.


Covid-19 biến chủng thành ba dòng khác biệt khi lây lan ra toàn cầu

Mạng lưới lây nhiễm mà chúng tôi đã mô tả chi tiết chính là toàn cảnh về các giai đoạn lây nhiễm ban đầu của đại dịch Covid-19, trước khi những nhánh tiến hóa của loài virus này trở nên rắc rối vì có quá nhiều đợt đột biến khác nhau trong khi lây nhiễm. Điều đó giống hệt việc chụp lại một vài khoảng khắc đầu tiên của một siêu tân tinh đang bùng nổ".

Nhóm của ông đã dùng dữ liệu được thu lại trên toàn cầu từ ngày 24/12/2019 đến ngày 4/3/2020. Họ khám phá ra 3 biến chủng Covid-19 khác nhau, được gọi là A, B và C.

Họ cho biết:

– Biến chủng A, có mối quan hệ gần gũi với loài coronavirus được tìm thấy ở dơi và tê tê, được xem là gốc rễ của bùng phát dịch bệnh. Giới khoa học cũng tin rằng căn bệnh đã “nhảy” sang người từ một sinh vật ở chợ Vũ Hán.

Biến chủng A của Covid-19 lại được tìm thấy nhiều ở các bệnh nhân người Mỹ được thông báo là từng đến sống tại Vũ Hán và quay trở về Mỹ.

Covid-19 biến chủng thành ba dòng khác biệt khi lây lan ra toàn cầu

Do đó, một lượng lớn virus biến chủng A được tìm thấy và lây lan ở bệnh nhân tại Mỹ và Australia. Giới nghiên cứu thấy rằng biến chủng A đã có mặt ở Wuhan (Trung Quốc), nhưng lại không phải là loài virus chiếm ưu thế ở thành phố này và cả ở Trung Quốc.

– Biến chủng B xuất phát từ biến chủng A, được tách biệt bởi hai loại biến chủng khác nhau, rồi sau đó, biến chủng C là một nhánh con của biến chủng B. Biến chủng Covid-19 thịnh hành nhất tại Wuhan lại là chủng B và đã lây lan trên khắp khu vực Đông Á.

Tuy nhiên, nó lại không di chuyển nhiều ra ngoài khu vực này mà không tạo ra các biến chủng khác. Biến chủng B tại Vũ Hán hoàn toàn không đột biến nhiều khi lây lan tại Trung Quốc lục địa.

Điều đó cho thấy, nó thích nghi rất tốt về mặt miễn dịch học hoặc môi trường đối với một bộ phận dân số khổng lồ tại đây. Ngược lại, các biến chủng khác của Covid-19 lại đẩy nhanh tốc độ đột biến khi lây lan ra bên ngoài Trung Quốc, có lẽ là để thích nghi với các dân số mới thuộc nhiều môi trường sống khác nhau.

– Như vậy, rất có thể biến chủng A đã xuất hiện ở Trung Quốc trong đợt lây nhiễm đầu tiên, nhưng biến chủng B được sinh ra ngay trên đất nước này để phù hợp với đặc tính dân số ở đây, trong khi biến chủng A lại được lưu giữ trên đất Mỹ vì phù hợp với dân số tại đây.

Hoặc cũng có thể biến chủng A đã xuất hiện ở Mỹ trước, sau đó mới di chuyển và đột biến thành biến chủng B trên đất Trung Quốc, sau khi một người Mỹ gốc Trung Quốc mang virus này đến Vũ Hán và đi vào khu chợ này. (Vì A có ở Mỹ nhiều hơn B, trong khi A là tổ tiên của B. A lại không có nhiều ở Trung Quốc).

– Điều đáng thú vị chính là biến chủng C lây lan ban đầu ở Anh và châu Âu trong khi không được tìm thấy ở Trung Quốc lục địa, nhưng lại được tìm thấy ở Singapore, Hong Kong và Hàn Quốc.

Có thể biến chủng C đã xuất hiện từ biến chủng B khi lây lan sang Singapore, Hong Kong và Hàn Quốc – những quốc gia ở cạnh Trung Quốc.

Biến chủng C xuất hiện nhiều tại châu Âu, được tìm thấy ở các bệnh nhân đầu tiên của nước Pháp, Italy, Thụy Điển và Anh Quốc.

Phân tích gene cũng gợi ý rằng một trong những case nhiễm sớm nhất của Covid-19 vào đất Italy đã đến từ trường hợp được ghi nhận nhiễm bệnh đầu tiên ở Đức vào ngày 27/1/2020, và một con đường lây nhiễm khác từ sớm vào Italy cũng có liên quan đến một nhóm bị nhiễm bệnh ở Singapore. Một case nhiễm bệnh mang biến chủng C ở Anh cũng có nguồn gốc từ Australia.

– Biến chủng C không đến trực tiếp từ Trung Quốc, nhưng lại có mối liên hệ với Singapore và các khu vực ở bờ Đông Châu Á (như Hàn Quốc, Nhật hay Hong Kong).

– Các case nhiễm ở Mexico dường như cũng đến từ Italy, và do đó bắt nguồn từ một nhóm lây bệnh ở Munich (Đức).

– Sau làn sóng lây nhiễm đầu tiên từ khu vực Đông Á đến Anh Quốc, có một số case nhiễm tại quốc gia này lại đến từ những khách du lịch đi nghỉ dưỡng trượt tuyết ở miền Bắc Italy. Các case bệnh ở miền Bắc Italy lại dường như có nguồn gốc từ một nhóm lây nhiễm ở Đức.

– Hiện các nhà nghiên cứu chưa xác định được biến chủng nào có độc tính và hung hăng cao hơn, dễ gây chết người hơn, vì chưa thu thập đủ các bộ gene của virus đến từ Tây Ban Nha, Đức và Italy.

Giới nghiên cứu đề xuất rằng phương pháp phân tích gene này của họ có thể được ứng dụng với quá trình phân tích chuỗi di truyền mới nhất của coronavirus và giúp dự báo nhiều điểm nóng về lây lan và bùng phát dịch bệnh trên toàn cầu trong tương lai gần.

tổng hợp.